differentiaal diagnose
Een differentiële diagnose is een lijst van mogelijke aandoeningen waaraan een bepaalde patiënt zou kunnen lijden, gegeven de klachten en symptomen die op dat moment bekend zijn. Een ander woord hiervoor is diacrise. In de literatuur vindt men ook vaak het woord differentiaaldiagnose wat door sommigen als een germanisme wordt beschouwd. Een differentiële diagnose wordt dus gesteld wanneer twee of meerdere ziekten het ziektebeeld kunnen verklaren en het nog niet mogelijk is tot een definitieve diagnose te komen. Verder onderzoek zal erop gericht zijn één of meerdere elementen van de differentiële diagnose uit te sluiten tot uiteindelijk liefst slechts één mogelijkheid overblijft.
Een stoornis in bewustzijn, aandacht en cognitie (denken, geheugen, taal, oriëntatie) die in uren tot dagen is ontstaan en waarvan de verschijnselen fluctueren over het etmaal, is zeer suspect voor een delier, ook bij patiënten met dementie, vooral als het aannemelijk is dat het beeld een direct gevolg is van een of meer somatische stoornissen, een geneesmiddelenintoxicatie of een alcohol- of geneesmiddelenonttrekking.
Differentieel-diagnostisch houdt je vooral rekening met een acute gedragsstoornis bij dementie en/of een (psychotische) depressie.
De differentiële diagnose tussen delier, dementie en depressie kan soms bijzonder lastig zijn door de veelvormige en overlappende symptomatologie van deze drie psychogeriatrische aandoeningen.
Onderscheidende kenmerken van de belangrijkste differentieel-diagnostische overwegingen
Delier |
Dementie |
Depressie |
|
begin |
acuut (in uren tot dagen) |
sluipend |
geleidelijk (meestal in enkele weken) |
beloop |
symptomen fluctueren over het etmaal (doorgaans meer uitgesproken in avond en nacht) |
langzaam progressief |
Dag schommelingen: doorgaans zijn de klachten 's morgens erger dan 's avonds |
bewustzijn en aandacht |
gedaald bewustzijn met gestoorde aandacht |
in beginstadium: bewustzijn en aandacht ongestoord |
bewustzijn en aandacht ongestoord (interesseverlies kan beoordeling bemoeilijken) |
oriëntatie |
gestoord |
gestoord |
ongestoord |
geheugen |
kortetermijn- geheugen gestoord |
korte- en langetermijn- geheugen gestoord |
geheugen intact |
hallucinaties en wanen |
doorgaans aanwezig (vluchtig en inhoudelijk niet-complex)18) |
doorgaans afwezig in beginstadia19) |
bij klein aantal patiënten aanwezig (psychotische depressie) |
Oorzaken van bewustzijnsstoornissen
❚ Systemische oorzaken
-ventilatiestoornis
-circulatiestoornis
-metabole stoornis
-intoxicatie
-temperatuursverandering
❚ Lokale oorzaken
-epilepsie
-infectie
-bloeding
-vaatafsluiting
-ruimte innemend proces
-traumatisch hersenletsel
❚ Psychische oorzaken