differentiaal diagnose

Een differentiële diagnose is een lijst van mogelijke aandoeningen waaraan een bepaalde patiënt zou kunnen lijden, gegeven de klachten en symptomen die op dat moment bekend zijn. Een ander woord hiervoor is diacrise. In de literatuur vindt men ook vaak het woord differentiaaldiagnose wat door sommigen als een germanisme wordt beschouwd. Een differentiële diagnose wordt dus gesteld wanneer twee of meerdere ziekten het ziektebeeld kunnen verklaren en het nog niet mogelijk is tot een definitieve diagnose te komen. Verder onderzoek zal erop gericht zijn één of meerdere elementen van de differentiële diagnose uit te sluiten tot uiteindelijk liefst slechts één mogelijkheid overblijft.

Een stoornis in bewustzijn, aandacht en cognitie (denken, geheugen, taal, oriëntatie) die in uren tot dagen is ontstaan en waarvan de verschijnselen fluctueren over het etmaal, is zeer suspect voor een delier, ook bij patiënten met dementie, vooral als het aannemelijk is dat het beeld een direct gevolg is van een of meer somatische stoornissen, een geneesmiddelenintoxicatie of een alcohol- of geneesmiddelenonttrekking.

Differentieel-diagnostisch houdt  je  vooral rekening met een acute gedragsstoornis bij dementie en/of een (psychotische) depressie.

De differentiële diagnose tussen delier, dementie en depressie kan soms bijzonder lastig zijn door de veelvormige en overlappende symptomatologie van deze drie psychogeriatrische aandoeningen.

Onderscheidende kenmerken van de belangrijkste differentieel-diagnostische overwegingen


 

Delier

Dementie

Depressie

begin

acuut (in uren tot dagen)

sluipend

geleidelijk (meestal in enkele weken)

beloop

symptomen fluctueren over het etmaal (doorgaans meer uitgesproken in avond en nacht)

langzaam progressief

Dag schommelingen: doorgaans zijn de klachten 's morgens erger dan 's avonds

bewustzijn en aandacht

gedaald bewustzijn met gestoorde aandacht

in beginstadium: bewustzijn en aandacht ongestoord

bewustzijn en aandacht ongestoord (interesseverlies kan beoordeling bemoeilijken)

oriëntatie

gestoord

gestoord

ongestoord

geheugen

kortetermijn- geheugen gestoord

korte- en langetermijn- geheugen gestoord

geheugen intact

hallucinaties en wanen

doorgaans aanwezig (vluchtig en inhoudelijk niet-complex)18)

doorgaans afwezig in beginstadia19)

bij klein aantal patiënten aanwezig (psychotische depressie)

Oorzaken van bewustzijnsstoornissen

Systemische oorzaken

-ventilatiestoornis

-circulatiestoornis

-metabole stoornis

-intoxicatie

-temperatuursverandering

Lokale oorzaken

-epilepsie

-infectie

-bloeding

-vaatafsluiting

-ruimte innemend proces

-traumatisch hersenletsel

Psychische oorzaken